MUSTAFA ALAN İLE

KAYSERİ ESNAF KEFALET KOOPERATİFİ YÖNETİM KURULU BAŞKANI ALAN;

KAYSERİ´DE AHİLİK KÜLTÜRÜ HALA VAR

Haftalık Röportaj bölümümüzde Ahilik Haftası münasebetiyle Kayseri Esnaf ve Sanatkârlar Kredi ve Kefalet Kooperatifi Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Alan ile Kayseri´deki Ahilik Kültürünü konuştuk. Röportajımızı Seyid Burhanettin Mezarlığının karşısında yer alan Ahi Evran Müzesi´nde gerçekleştirdik. Şunu belirtmeden geçemeyeceğim, Müze´de Ahilik Kültürünün izlerini taşıyan eserler yer alıyor. Kayseri´de bulunan herkesin orayı ziyaret etmesi gerekiyor. Mustafa Alan Başkan´a da o sıkışık zamanda bana vakit ayırdığı için teşekkür ederim. Konuşması hoş sohbet olan Sayın Alan ile müzede geçen sohbetimizin ayrıntıları?

E. KİPMAN: Başkanım merhaba öncelikle Ahilik haftanız kutlu olsun. Mustafa Alan´ı tanıyoruz ancak bir de sizden dinleyelim. Mustafa Alan kimdir?

M. ALAN: 1953 Hacılar doğumluyum. Belli dönemden sonra saatçi çıraklığına başladım kale içerisinde İsmail Altun ustanın yanında daha sonra Osman İncetürkmen ustamız vardı ?Şenses Saatçi´ onun yanında iki yıl kale içerisinde çıraklık, daha sonra kalfalık, ustalık diye mesleğimizde geliştik. Daha sonra askere gittim geldim, evlendim. 5 çocuğum var. 4 tanesi üniversite mezunu, herkes evlendi. Evli evinde köylü köyünde. Biz hanımefendiyle 46 yıllık evliyim ben. Evimizde çoluk çocuğumuzla huzurlu bir şekilde yaşıyoruz. Ayrıca 25 yıl, Esnaf Sanatkâr Birliği odalar başkanı yaptım. Geçen dönem ben aday olmadım. İki aday vardı, Sayın Ahmet Övünç seçildi. Şuan içinde bulunduğumuz müzeyi ben kurdum. Ankara´da Abdülkadir Akgül Bey var. Hem Yozgat milletvekili AK Parti´den hem de Kredi kuruluşunun üst kuruluşu, bizim de genel Başkanımız. Ben orada da Genel Başkan Yardımcısıyım. 1986´da saatçiler odasını kurdum hala da başkanı benim. Mesleğimi seviyorum. Odadan herhangi bir ücret almayız. Cumhuriyet Meydanındaki saati biz tamir ediyoruz. Aldığımız parayı da odaya veriyoruz. Odanın giderlerinde kullanılıyor. Herkes Avukat, Doktor olur ama sanatkârlık ayrı bir şey. Ben esnaflarımı sevip sayıyorum. Bu haftamız, Ahilik Haftamız hayırlı uğurlu olsun.

E. KİPMAN: Özlediğimiz Ahilik Kültürü tam olarak nedir? Şuanda uygulanıyor mu?

AHİLİK KÜLTÜRÜNÜ YAŞADIĞIMIZI HALA İDDİA EDİYORUM

M. ALAN: Efendim Ahilik, şuanda meslek odaları, küçük esnaf ve sanatkârlar odaları, ticaret odası, borsa. O gün kurulan ahilik sistem, kişiler akşam giderken kazancından 1-2 lira ahilik zaviyesine burada aş çıkıyor, fakirlere yemek çıkıyor. Burada gençlere ders veriliyordu. Yani Ahi Evran iyi bir usta sanatkâr. Hem de Allah dostu, ermiş bir insan. Dolayısıyla ticaret ve sanat gayri Müslimlerin elindeymiş, Müslüman Türklerin eline geçmesinde özen gösterilmiş ve çok başarılı olmuş. Burada evlenmiş eşi Fatma Bacı, Kayserili. Kirmanı hocasının kerimesi. Fatma Bacı da ?Bacıyan Grubu´nu örgütlemiş. Tabii o günkü şartlar ile bugünkü şartlar aynı değil ama biz Kayseri´de yaşıyoruz bunu. Biz selam vermeden dükkânımızı açmayız. Şuradan bir ihtiyaç sahibi geldiğinde boş göndermeyiz, az veya çok. Bir yolcu gelse elimizden geldiğince yardımcı oluruz. Ahilik kültürünü yaşadığımızı hala iddia ediyorum. O günler de Ahi Evran, çarşıyı kontrol ederken birinin pabucunu dama atmış, beğenmediği bir ayakkabıyı dama atıyor. Diyor ki; ?seni meslekten men ederim? yani o bir cezadır, utançtır esnaflar için. Bugün aynı karşılığı TSE var. O zaman orta sandıklar varmış kredi veren bugün Esnaf Kefalet Kooperatifleri var. O günde zaviye varmış, şimdi odalarımız var. Şimdi zaman değişti, koca hiper marketler çıktı ki küçük güzeldir. Her zaman küçük esnaf sanatkârdan alış veriş yapmalarını tavsiye ediyorum. Siz o markette alış veriş yaptığınızda 1 liralık bir eksiğiniz varsa oradaki kasiyer istiyor. Ama bizim bakkalımız, ?götürün efendim yarın bırakın? diyor. Veresiye defterlerimiz var bizim. Oğluna kız arayanlar bakkallardan sorarlar. İnsanlarımız parası yoksa bakkaldan borç alırlar. Bu bir mahalle kültürüdür hala yaşıyoruz. Bizim akraba gibi gördüğümüz müşterilerimiz var. Düğününe cenazesine gittiğimiz müşterilerimiz var. Biz gurbetçilerimizi hala havaalanında karşılıyoruz. Ahi Evran´ı bugün geri getiremeyiz ama prensiplerini inşallah gelecek kuşaklara aktarmamız lazım.

E. KİPMAN: Çırak bulmakta zorlanıyor musunuz? Önceden her dükkânın bir çırağı olurdu artık çok fazla göremiyoruz.

ŞİMDİLERDE ARTIK ÇIRAK BULAMIYORUZ

M. ALAN: Şimdilerde artık çırak bulamıyoruz. Kimse artık elinden tutup da eti senin kemiği benim diye çırak getirmiyor. Daha hemen nasıl kolay para kazanabilirim veya tahsilini yaptırıyorlar. Dolayısıyla biraz çırak sıkıntımız var. Kayserimizde bizim 3 tane çıraklık eğitim merkezimiz var. Ayşe Baldöktü mesleki eğitim merkezimiz, yanında bir de yurdumuz var. İlçelerden gelen çocukların kalacağı şekilde. Cumartesi, Pazar evine, ailesinin yanına gidiyor. Osman Kavuncu Ağaç İşleri Sanayi sitemizde var. Osman Düşüngel Çıraklık eğitim merkezini açtık.

E. KİPMAN: Başkanım, her yıl bir ahi seçiliyor. Seçilen kişilerde hangi kriterler aranıyor ve bu zamana kadar kimler yılın ahisi seçildi?

RASTGELE BİR İNSANI ?AHİ´ SEÇMİYORUZ

M. ALAN: Kendi bulunduğu kesim tarafından takdir edilen, iyi sanatkâr. Rastgele bir insanı ?Ahi´ seçmiyoruz. Hepsinin ayrı ayrı, hünerleri oldu. Başta Nuh Mehmet Baldöktü, İstanbul´da manifaturacılık yapan hemşerimizdir. Çırak öğrenci yurdunu yaptırdı. Yine Cumhurbaşkanımızın babası, Ahmet Hamdi Gül amcayı seçtik. %50´sini Cumhurbaşkanının babası olduğu için, bir baba öyle bir evlat yetiştirdiyse bizim çocuklarımıza okusa Başbakan olsa, Cumhurbaşkanı olsa o takdiri bekleriz. %50´sini de Ahmet Hamdi Gül amca tornacı, bizim Kayseri sanayimizde eski ve yeni sanayide hava ikmalden mezun olan ustalar, çok iyi ustalar. Emekli olduktan sonra bırakmadılar, gelip sanayi sitesine iş yeri açtılar, inanın bizim sitemize çok büyük faydası oldu. Meslek olarak, ustalık olarak faydası oldu. Ahmet Hamdi Gül amca onlardan biri. Herhalde rahatsız çalışmadığını duydum. Kadir Has´ı seçtik. O zamanlar Belediye Başkanımız Mehmet Özhaseki´nin yanına gittik, ahiliğe aday 3 kişi vardı, kendisinin şehremini olduğundan dolayı gönlünü almaya gitmiştik. Bize Kadir Has amcayı önerdi. Telefon açtı, gelir misin diye, Kadir Has amca da özel uçağımla hemen gelirim dedi ve mirasçılarıyla beraber geldi. Bize dedi ki; ?bunlar benden sonra Kayseri´ye yardım etmezlerse yakalarını yırtın diye getirdim? dedi. Onun sayesinde Türkiye´ye ahilik yayıldı, duyuruldu. Kayseri´nin Bekir Ağabeyi, Bekir Yıldız beyi seçtik. Hacı Boydak beyi seçtik daha önce, onlar da 50 metrekarelik dükkândan holding olduklarında bir takdirimiz oldu. Rifat Hisacıklıoğlu TOBB Başkanımız, Saffet Arslan Bey İpek Grup sahibi, o da marangozluktan gelme, gündüz marangozluk yapar geceleri taksiye çıkarmış, çalışkan birisi. Melikgazi Belediye Başkanımız Memduh Büyükkılıç, onun da emeği çok. Ali Rıza Özderici daha önce sanayi odası başkanlığı yaptı, çok hayırları var. Yine Abdurrahman Kiraz´ı seçtik halıcı esnaflarından, mahallelerde halı dokuturmuş, hem kazanan hem de kazandıran kardeşimiz. Ahmet Karaduman var anahtarcı, babası Bünyan´da tüfekçi Kadir usta derler, babası kalemden silah yapmış yakalandı, biraz hapis yatırmışlar da bırakmışlar. Mahir Solak, bu kişi Türkiye´nin Ahisi oldu, 50 yıllık terzi Develi´de, 15 tane usta yetiştirdim dedi, 30 tane yetiştirdim de dedi ayıp olmasın diye 15 diyorum dedi. Nezakete bakın. Son olarak da Mustafa Elitaş bakanımızı seçtik, çünkü Grup Başkan Vekilliği döneminde Kayseri´mize çok yardımları oldu ve onunda başarılı bir ticari hayatı oldu. İşini iyi yapan bir televizyoncu da iyi bir ahidir. Ahilik, dürüstlük, doğruluk ve paylaşmadır. Sende yoksa yine başkasına verecek kadar cömert ol.