VELİ ALTINKAYA


DÜNYA ENERJİ

GÜNDEM - Veli ALTINKAYA - Tekrar Yazıları


Kadir Abi (Dayıoğlu) sağolsun ara ara bazı bilgi notları gönderiyor. Doğrusu O’nun gönderdiği notlardan yorumlarından oldukça istifade ediyorum. Bir ay içinde de bazı önemli konularla ilgili ulusal ve uluslararası verileri içeren bilgi notları göndermiş. Bunlardan biri de enerji. Enerji’de şuanda ciddi manada dışarıya bağımlıyız. Ülkemiz geçtiğimiz yıl 50 milyar doların üzerinde enerji ithaline kaynak aktardı. Yıl sonunda bu rakam muhtemel ki 70 milyar dolara yaklaşacak.

Dünya’da ve ülkemizde enerji rakamlarını Kadir Abi’nin kaleminde hep birlikte okuyalım:

BP, 60 yıldır düzenli olarak yayımladığı Dünya Enerji İstatistikleri Raporu’nda, 2010 yılı dünya enerji verilerini kamuoyu ile paylaştı.

•      2010 yılında dünya enerji tüketiminde ekonomik büyümeye göre daha fazla artış yaşandığını dile getirildi. Küresel enerji tüketimindeki bu artışın 1973 yılından bu yana görülen en yüksek değerde olduğunu belirtildi.

•      Dünya çapında 2010 yılındaki %5,6’lık birincil enerji tüketimi artışı, OECD ülkelerinde %3,5, gelişmekte olan ülkelerde ise %7,5 seviyesinde gerçekleşti.

•      Dünya enerji tüketiminde en büyük artış oranı ise %12,2’lik değerle Peru’da görüldü.

•      Kuzey Amerika’da %3,3’lük bir artış yaşanırken, Çin’de kullanılan her tür enerjide artış görüldü ve ülkenin dünya çapındaki tüketim payı %20’nin üzerine çıktı. Çin, 2010’da dünya enerji tüketiminde birinci sırayı aldı.

•      Rapor’a Türkiye enerji tüketimi %9,4 arttı.

•      2010 yılında Türkiye, dünyadaki toplam enerji tüketiminin %0,9’unu gerçekleştirdi.

•      Kayseri için kabaca bir oran verecek olursak; Ülkenin %1’i diyebiliriz. Yani, “zekatı” bile değil.

Dünya ve Türkiye

Enerji Bakanlığı verilerine göre 2010’da Dünya’da enerji talebi 12 milyar TEP olmuş. Aynı yıl Türkiye’nin talebi ise, 110 milyon TEP (MTEP) olarak gerçekleşmiş. Bu, dünyanın yaklaşık %1’i. Bu ise; BP’nin verdiği %0,9 oranına eşdeğer.

Not: TEP (Ton Eşdeğeri Petrol); Bir dönemde, tüketilen tüm enerji türleri yerine sadece petrol kullanılsaydı, ne kadar tüketilirdi, anlamına gelmekte.

Türkiye talep edilen enerjinin dağılımı (2010, yaklaşık)

Tür           MTEP        Pay (%)

Kömür       34,1  31,0

Doğal gaz  35,2  32,0

Petrol        29,7  27,0

Su            4,4    4,0

Diğer         6,6    6,0

Toplam     110,0        100,0

Kaynak: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı (www.enerji.gov.tr)

Dünya Kaynak Dağılımı

Petrol

Rapor’a göre; 2010 yılında dünya petrol üretimi %2,2 oranında artarak günde 82 milyon varile ulaştı. OPEC üreticileri arasında %2,5’lik üretim artışı yaşanırken, OPEC dışındaki ülkelerde ise 2010 yılında üretim 2009 yılına göre %1,9 oranında artış gösterdi.

Petrol üreten ülkeler arasında en yüksek üretim artışı Nijerya ve Katar’da kaydedildi. Çin, ABD, Rusya ve Suudi Arabistan’da ise toplam üretimde en yüksek oran gerçekleşti. Norveç’te ise petrol üretim oranı azalmaya devam etti. Petrol fiyatı, 2010 yılı başında 61,67 dolarda seyrederken yıl sonunda 78,06 dolara ulaştı.

2010 yılında dünya petrol tüketiminde %3,1 oranında günlük 87 milyon varil petrol seviyesinde bir düşüş yaşandı. Gelişmiş OECD ülkelerinde tüketim, günde 46 milyon varil gibi bir artış gösterdi. OECD dışındaki ülkelerde ise %5,5’lik tüketim artışı oldu.

Türkiye'de 2010 yılında 28,7 milyon ton petrol tüketilirken, 2009 yılına göre %1,7 oranında artış kaydedildi. Türkiye bu rakamlarla, dünya petrol tüketiminin %0,7’sini gerçekleştirmiş oldu.

Doğal gaz

2010 yılında dünya doğalgaz üretimi %7,3 oranında arttı. Doğalgaz üretiminde Rusya %11,6’lık payı ile liderliğini ilan ederken; ABD %4,7’lik artış ile ikinci ve Katar %30,7’lik artış ile üçüncü sırada yer aldı. 2010 yılında Kanada’da doğalgaz üretimi düşüşünü sürdürdü.

2010 yılında dünya doğalgaz tüketimi %7,4 miktarında arttı. Bu artış, 1984 yılından bu yana en yüksek artış oldu. Başta ABD, Rusya ve Çin olmak üzere doğal gaz tüketiminde artış görüldü.

2010 yılında Türkiye'de 39 milyar metreküp doğalgaz tüketildi. Buna göre, Türkiye’de doğalgaz tüketimi geçen yıla oranla %9,2 artmış oldu. Türkiye 2010 yılında, dünyadaki doğalgaz tüketiminin %1,2’sine sahip oldu.

Kömür

2010 yılında dünya kömür üretimi %6,3 oranında arttı. Bu artışta ilk sırayı alan Çin’i, ABD ve Asya ülkeleri izledi. Avrupa ülkelerinde ise kömür üretimi düştü.

2010 yılında dünya kömür tüketimi %7,6 oranında arttı. Bu oran, 2003 yılından beri en yüksek artış olarak kaydedildi. Dünya enerji tüketiminde kömürün oranı %29,6 olarak gerçekleşti. Çin’deki kömür tüketimi %10,1 arttı. OECD ülkelerinde ise kömür tüketimi %5,2 arttı.

Dünyadaki kömür üretiminin %0,5’ini gerçekleştiren Türkiye'de 2010 yılında kömür üretimi değişmedi ve değerini korudu. Kömür tüketiminde ise Türkiye’de %7,4’lük artış görüldü.

Hidroelektrik (su)

Dünya hidroelektrik tüketimi %5,3 oranında artarken nükleer enerji tüketiminde %2’lık artış oldu. Dünyadaki hidroelektrik enerji tüketiminin %1,5’unu gerçekleştiren Türkiye'de hidroelektrik enerji tüketimi %44,3 oranında artış gösterdi.

Nükleer

2010’da Dünya’da yaklaşık 600 Milyon TEP (MTEP) nükleer enerji üretilmiş. Bu, toplam Dünya enerji tüketiminin 20’de biri yani yüzde 5’i. Bunun yaklaşık yarısına yakını Avrupa ve Avrasya’da üretilmiş. Türkiye toplam enerji tüketiminin ise, altı katı kadar nükleer enerji üretilmekte.

Yenilenebilir kaynaklar

Dünya çapında yenilenebilir enerji tüketiminde 2010’da %15,5’lik büyüme yaşandı. Türkiye, yüzde 88,1’lik artışla küresel yenilebilir enerjinin %0,6’lık kısmını tüketmiş oldu. Dünya enerji tüketiminde yenilenebilir enerjinin payı %1,8 oldu.

Diğer enerji kaynakları

Küresel çapta hidroelektrik ve nükleer enerjide, 2004 yılından beri en yüksek artış kaydedildi. Dünya çapında yenilenebilir enerji alanında hızlı bir büyüme gerçekleşti.

Dünya biyoyakıt üretimi, 2010 yılında %13,8 arttı. Bu artışta ilk sırayı ABD ve Brezilya aldı. Rüzgar enerjisi tüketiminde 2010’da %15,5’lik büyüme yaşandı.