Mart ve Nisan aylarında iki ay süreyle Güney Doğu Asya´da idim. Çok uzak gibi görünse de bir gece uçakta uyumak yeterli oluyor. Biletler ise uygun zamanda alınırsa Avrupa biletleri ile aynı hatta düşük sayılır. Sanki devlet desteği var? Tayland, Endonezya ve Malezya ülkelerinde dolaşarak yaşamın içine girmeye çalıştım, sahilde güneşlenmek ya da gölgelenmekten farklı bir durum. Farklı bir yer, farklı bir kültür, farklı bir iklim ve sonucunda farklı insanlar, düşüncelerinizi de değiştiriveriyor? Önyargılar kırılıyor?
Hazırlıklı olmama rağmen bozuk hijyen ve alışık olmadığım yiyecek nedeniyle biraz rahatsızlık yaşadım. Bünyemiz oradaki bazı ot ve gıdalara uygun olmadığı gibi Tayland´da tavuk eti görünümünde kertenkele yemek işten bile değil. Kavgasız, stressiz gülümseyen insanlar hayatı bir başka kılıyor. ?Herkese gülümsediğimiz için sömürge olmuştuk? diyen de çıkıyor. Budist, Hindu, Müslüman ve Hristiyanlar ile ateist Çinliler bir arada yaşıyor. Herkes birbirinden bir şeyler almış, iç içe geçmişler. Böylece Endonezya ve Malezya giyimleri ne kadar mutaassıp görünürse görünsün zihinleri hiç te öyle değil, hatta bizde modern gözüken birçok kişiden daha modern düşünüp davranabiliyorlar. Sanılanın aksine haremlik-selamlık bir yaşam tarzları da yok. Kadının iş gücüne katılım oranı bizden daha yüksek diyebilirim...
Malezya, alt yapısı güçlü yatırımlarla desteklenmiş bir ülke. Yatırım o kadar çok ki bunu yalnızca ülke ekonomisi ile gerçekleştirmeleri çok zor. Çin´i ve doğuyu yükselen değer, Singapur´u Finans Merkezi alırsak, Malezya´nın bölgeye lokomotif olma yolunda ilerlediğini düşünebiliriz. Zaten İngiliz Milletler Topluluğu üyesidir, önünde bir engel de yok. 100 Bin USD ile vatandaşlık satın alabilirsiniz. 2017´de 1TRY=3MYR iken 2019´da 0,7MYR olmuş. Bu iki yıl içinde oluşan muazzam bir farklılık. Halkı pek te refahta olmayan Endonezya G20´de ilk 5´te gözüküyor. Parası IDR ise iki yıl içinde aynı kalmış. 1TRY=2,500 IDR, yani bol sıfırlı bir ülke? Refah seviyesine bakarak Endonezya´nın G20´de ilk 5´te olması biraz şaşırtıcı. Bunu, milli gelirin halka yansımaması olarak algılayabiliriz. Tayland´da son iki yılda 1TRY=10THB´den 5,5 THB´ye düşmüş. Bölgedeki kur farkı zihinleri yanıltsa da otel fiyatları birbirleri ile eşdeğer ve Türkiye ile aynı düzeye gelmiş durumda, iki yıl önce daha ucuzdu? Sanki bir el Avrasya fiyatlarını eşdeğer yapmaya çalışıyor ve otellerden başlamış gibi hissettim?
Bürokrasideki en büyük sorunun ise yozlaşma ve rüşvet olduğu göze çarpıyor. Malezya´da ?Yolsuzlukla Mücadele Kurumu? levhasını gördüm. Endonezya da farklı değil, Tayland da aynı? Hava, su ve çevre kirli, insanlar maskeli. Binlerce mobilet dar caddelerde duman atıyor ama stres ve kaza yok. Üçünde de sosyal güvenlik çok zayıf. Özel sektörün emekli aylığı yok. Sağlık sektörü bize göre çok zayıf. Eczane ise tane ile ilaç veriyor ve eve getiriyor, yani bizden ileride. Yerel dil bilmiyorsanız, iş kurmanız biraz zor. Diğer tüketim mallarında Çin´le yarışmak çok zor ama Türkiye´de üretilen helal gıdanın orada değer bulması mümkün çünkü Çin gıdası Müslümanlara uymuyor çünkü helal değil. Pirinç tarlasından başka bir şey yetişmiyor. 300 milyon gibi bir tüketiciden bahsediyoruz büyük bir pazar. Müslümanlar seyahat için Türkiye´yi Avrupa´dan daha çok seviyorlar, sorduğunuzda ?Modernlik, helal, çeşitli ve leziz gıda ile umumi tuvalete kolayca ulaşmak sadece Türkiye´de mümkün? diyorlar?
Yeni Dünya Düzeni için konuşulan ancak tehlikeli bulduğum ve kadın-erkek eşitliğinden ayrı olan ?Cinsiyet eşitliği? kavramı sanki orada daha fazla benimsenmiş. Bunun kadın-erkek eşitliğinden farklı olduğu araştırılınca görülecektir. Kripto (Dijital) para için atılan adımlar çok daha belirgin. Cep telefonu ile sanal ödeme yapmak oldukça yaygın. Lokantada ve büfede bile. Hatta teşvik için sanal ödeme indirimi uyguluyorlar. Bu şekilde ?Dijital Çağ?a daha önce girmek istedikleri belli, pek te hevesliler. Bölgedeki yatırımlar yüksek bir hıza sahip ama ülke gerçekleri ile uyumsuz, demek ki dış yatırım var. Siber Şehir anlamına gelen ?Cyberjaya? diye bir şehir bile kurmuşlar, geleceğe hazırlanıyorlar. ?Doğunun Çin ile yükselişi? yaklaşımı doğru mu dersek, doğru gibi duruyor. Çünkü bölge ekonomisi tamamen Çinli yatırımcının kontrolündeymiş. Bu yüzden Yeni Dünya´nın fiziki temelinin ?İpek Yolu? ile birlikte doğuda atıldığını düşünmek yanlış olmaz?
Ama şu bir gerçek ki, nasıl yükselirse yükselsin, ne kadar dijital olursa olsun, hiçbir yer Anadolu´nun ne suyunu, ne havasını ne toprağını ne de bolluğunu yakalayamaz. Kursak kavurgasını arıyor. Gelir seviyemiz ne olursa olsun, gıda, hava, su, satın alma gücü ve sosyal güvenlik açısından Türkiye´de yaşıyor olmak büyük bir avantaj. Bunu anlamak için biraz uzunca kalmak gerekiyor?
