H. Ali YILDIRIM


KİMLİĞİMİZ NASIL OLUŞUYOR?

Yeni Dünya - H. Ali YILDIRIM


Ruh sağlığının temelini ?Kim olduğumuz hakkındaki kesin inancımız? belirliyor. Bu anne ile yapılıyor. Devlet adamı Abraham Lincoln şöyle demiş: ?Kim olduğumu ve gelecek umutlarımı anneme borçluyum?. Psikolojinin en kudretli isimlerinden biri olan Erik ERIKSON, ?Identity and The Life Cycle?-?Kimlik ve Yaşam Döngüsü? adlı kitabında konuyu ele almış. Yaşamın 8 evresinde insanın kimliğini nasıl ördüğünü irdelemiş. Kısaca bu evreler;

  1. Evre: 0-18 ay, bebek: ?Güven veya Güvensizlik? öğrenir. Annenin çocukla ilgilenme derecesi bunu belirler. Anne zayıfsa çocuk güvensiz olacaktır. Siyahla beyazı birleştirip gri yapmayı burada öğrenir. Anne bakımı ve sevgi dozu belirleyici oluyor. Kural; ?Zamanında ve abartmadan yapmak, ara sıra aksatmak?. Bu çok önemli, bebek hayal kırıklığı ile baş etmeyi aksaklık esnasında öğreniyor. Cami avlusunda ölen bebeklerin çoğu açlıktan değil sevgisizlikten ölüyor. Bu sevginin emzirmeden daha önemli olduğunu gösteriyor?
  2. Evre: 18 Ay-3 yaş, çocuk: ?Kendi olmak ya da Şüphecilik / Utanç? öğrenir. Anneden ayrışıp kendini fark etme bu dönemde. Çocuk, sürünerek ya da yürüyerek ev içinde anneden kaçıp keşfetmek isteyecektir. Arada annesine dönüp onay isteyecektir. Fantezi dünyasındadır. Engelleniyorsa kendini bulamayacaktır, ileride anne bağımlısı olacaktır. Eşle aynı durumu tekrarlamak isteyecektir?
  3. Evre: 3-5 yaş, çocuk: ?Girişimcilik ya da Utangaçlık? öğrenir. Cinsiyet farkındalığı başlıyor. Erkeler için ödipal ve kızlar için electra kompleksi dönemdir. Kız babayı oğlan anneyi kıskanır. Anne babanın tutumuna göre cinsiyet değer kazanır. Fantezi dünyası hâkimdir?
  4. Evre: 5-13 yaş, baliğ: ?Özgüven ya da Pısırıklık?. Mahalle devreye girer. Okul dönemi başlar, öğretmen bir şans işi.Fantezi devam eder.Aile etkisi azalır. Oyun grubunda ne rol aldığı önemli. Oyunun şekli ilerideki yaşamda işinin şeklini belirleyecek, lider ya da üye olacaktır?
  5. Evre: 13-21 yaş ergen: ?Kimlik ya da Bunalım? öğrenir. Fanteziden realiteye geçiş olur.Bu dönemi hepimiz biliriz. En çok hatırladığımız bir dönemdir. Çok anı ve çok sancı vardır. Rol model çok önemlidir. Tüm kavgalar burada olur. Çünkü kişi önceki evrelerde yanlış giden konuları bu dönemde onarır ve kim olacağına karar verir. Hayatını bu kimlikle sürdürür. Bu son dönemeçtir. Sancı yoğundur çünkü devrim yaşar.

      ?Bu evreyi yaşamadan yetişkinliğe girenler, sahte kimlik oluşturur. Fantezi dünyasında yaşamaya devam eder, realiteyle tanışamaz. Sahte Kral / Kraliçe olur ya da siner. Normali ortada bir yerdir. 60´ında gençlik yaşayıp teneşire havale edilenler bunlar. Ülkemizde sayısı çok fazla??

  1. Evre: 21-39 yaş, genç: ?Duygusal Yakınlık ya da Yalnızlık? öğrenir. Bu dönemde kişi insanla duygu yakınlığı geliştirir. Sevmeyi ya da uzak durmayı öğrenir. Belirleyici olan, geçmiş evreler, aile ve toplum geleneğidir, bir tek doğru yoktur. Ama özümsenmiş kimlik hissi yoksa kimseyle yakınlaşması mümkün olmamaktadır. Önce kendini tanıması gerekiyor?
  2. Evre: 40-65 yaş, olgun: ?Üretkenlik ve ya Durağanlık?. Önceki evreleri doğru yaşayanlar manevi bir doygunluk ve diğerkâmlık (Başkasını gözetme) duygusu içindedir. Sonraki nesillere ne bırakacağını hesaplar. Yatırımlar yapar. Böylece yeni nesil sıfırdan başlamamış olur. Tersi orta yaş krizidir. Pişmanlık ve baştan başlama gibi duygular hâkimdir. Ben duygusu öndedir...
  3. Evre: 65-Son: Yaşlı. ?İçsel Bütünlük ya da Ümitsizlik? yaşanır. Sürekli muhasebe yapar. Önceki evreleri doğru yaşayanlar ruhsal bütünlük içinde huzurlu bir dönem geçirir. Sınıfta kalanlar, ümitsizlik ve ölüm korkusu yaşar, aksidir etrafı huzursuz eder. Kimileri de arada bir yerdedir?

Alan çok dar, bu kadar yazabildim. Erikson ?Geleneklere göre yaşamak en iyi yoldur´ diyor. Gelenek ayakta duruyorsa tabi. Burada önemli husus bir evreyi başaramayanın sonraki evreye geçmesi mümkün olmuyor. Yani takılı kalıyor. Sanırım Memati´ye cenaze namazı kılanlarla Sadettin Köpek´e Sivas´ta pusu kuranların halini anlamışızdır. Realitenin olmadığı geçmiş bir evrede takılı kalmışlar. Annelere ve anne adaylarına duyurulur. Çünkü erkeği de kadını da onlar yetiştiriyor?

H. Ali YILDIRIM, 27 Nisan 2018.