Kayseri'de kerpiç evler yenileniyor

Kayseri’de 12-14 Eylül tarihleri arasında düzenlenecek olan KERPİÇ'24 Kongresi öncesinde Develi ilçesine bağlı Zile Mahallesi’nde unutulan değerlerden biri olan kerpiç ustalığı, yeniden canlandırılmaya başlandı.

Eski zamanlarda ev yapımında kullanılan kerpiç, yeniden yapının temel malzemesi olma yolunda gidiyor. Develi ilçesine bağlı Sindelhöyük Mahallesi’nde ikamet eden kerpiç ustası Halil Ayhan’ın 80 yaşında olmasına rağmen kerpiç konusunda bilgi ve tecrübelerini uygulamaya başlaması da yapılara değer kazandırıyor. 

Zile kerpiçleri nasıl yapılıyor?

Zile'de iki ayrı mekanda ilkbahar ve sonbahar aylarında yapılıyor. Su kaynağının yanında kolay ulaşılabildiği ve killi toprağın olduğu, nakliye kolaylığı olan yerlerden mahallenin doğusunda bulunan Garip Cevizler ve Harmanlar bölgesinde Acısu'dan gelen su arkının tam kenarında, Kerpiç renkleri kirli sarı ve kirli beyaz olarak hazırlanıyor. 

Mahallenin batısında Yenipınar’dan çıkarılan killi toprak elenerek saman, halk arasında kesmük olarak bilinen iri saman artığı, sap kırıntıları ile ilk olarak bir süre kuru olarak karıştırıldıktan sonra uygun kıvama gelinceye kadar su ekleniyor. Sonrasında karılarak yığın haline getirilmiş çamur gölgelikte 1-2 gün mayalanacakmış gibi bekletiliyor. 

Hazırlık aşamasında ise daha önce kerpiç serilecek zemin gözden geçirilerek ıslah edilerek, bir marangozun hazırladığı kalıpları ıslatıp ince saman serpildikten sonra çamur harcı el arabası veya kürek ile taşınarak dökülürken, işçiler ayakları ile kalıptaki harcı sıkıştırıyor. En sonunda da mastarla üstü düzenleniyor. Kerpiç evlerde toprak ve kil dengesi oldukça önemli. 

Toprağın içindeki kil miktarı ayarı tutturularak kerpiç duvarın yağmurdan erimemesini, yanmamasını, çatlayıp kırılmamasını ve ufalanmaması sağlanıyor. Yapı malzemesi yüzde 33 kil, yüzde 67 samanlı ve lifli toprak olarak karşımıza çıkıyor. 

Evlerin sağlamlıkları için de kerpiçler çevrilip alt üst yapılarak kuruduktan sonra basınç testi için seçilen kurumuş 2 kerpici 30 santimetre arayla koydurarak üstüne de 3. kerpici koyup çalışanlardan biri kerpiç üstüne çıkarılarak test ettiriliyor.