HAFTANIN RÖPORTAJI
ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR
Halk Sağlığı Müdürlüğü´ne bağlı olarak hizmet vermekte olan KETEM ve Aile Sağlığı Merkezi ´Erken Teşhis Hayat Kurtarır´ sloganı ile 40-69 yaş arası kadınlarda meme kanseri, 30-65 yaş arasında ki kadınlara rahim ağzı 50-70 yaş aralığı arasında ki kadın ve erkeklere ise bağırsak kanseri taramalarını ücretsiz olarak gerçekleştiriliyor? Kocasinan Toplu Sağlığı Merkez´i Başkanı Uz. Dr. Mustafa Soner Yılmaz, ile bu haftaki söyleşimizde yapılan çalışmalarla ilgili bilgi aldık. Dr Yılmaz, kanser tarama merkezlerinde 40 yaş üzeri kadın ve erkeklere yönelik olarak kanser taramaları gerçekleştirilerek, kanser vakalarının azaltılmasına çalışılarak , erken teşhisin önemine dikkat çekip koruyucu hekimliğin yaygınlaştırılması hedefleniyor? diye konuştu. Kocasinan Toplum Sağlığı Merkez´i Başkanı Uz. Dr. Mustafa Soner Yılmaz´ın görüşlerini sizlere aktarıyoruz?
S.ERDOĞAN hocam ilk olarak KETEM nedir? Bize anlatırmısınız.
YILMAZ:KETEM uzunca tabiriyle Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi olarak nitelendirilmektedir. 2016 Şubat ayından itibaren Kocasinan Toplum Sağlığı Merkezi´ne bağlı olarak Fevzi Çakmak Aile Sağlığı Merkezi bünyesinde kanser taraması, halkı bilinçlendirme ve kanser farkındalığı konularında eğitim ve tarama faaliyetlerimiz devam etmektedir.
S.ERDOĞAN. Ketem´de hangi kanserlere tarama yapılmaktadır? Hangi yaş grubundaki kişilere hizmet verilmektedir?
YILMAZ: Ketem´de sağlık bakanlığımızın da teşvik ve katkılarıyla şu aşamada 3 önemli kanser olan bir tanesi kolon kanserine tarama yapılmaktadır diğeri meme kanserine yönelik tarama yapılmaktadır diğeri de rahim ağzı kanseri tıp dilinde de serviks kanseri dediğimiz kansere karşı tarama faaliyeti sürdürülmektedir.
S.ERDOĞAN Hangi yaş grubundaki kişilere bu hizmetler veriliyor?
YILMAZ: Kolon kanseri taramalarımız 50 ile 70 yaş arasındaki hastalara cinsiyet ayrımı yapmaksızın hem bayanlara hem erkeklere gaitalarında aldığımız numune örneklerine yönelik gizli kan taraması dediğimiz bir tarama yapıyoruz. Ancak bununla da sınırlı kalmamak gerekiyor. Dünya Sağlık Örgütü ve sağlık bakanlığımızın yol gösterici kitaplarında dediği üzere gaitada gizli kan ile sınırlı kalmamakla birlikte bunun ileriki teşhis noktası sigmoidoskopi ve kolonskopi dediğimiz yöntemlerle kolon kanserini erken evrede teşhis etme yöntemlerinden yararlanmaya çalışıyoruz. İkinci olarak meme kanseri taraması programımız var. Meme kanseri tarama programımız bizim birinci basamakta elle meme muayenesi akabinde eğer kitle varsa, elen gelen kitle varsa notlarımızı alıyoruz ilgili branşlara ki bunlar genel cerrahi branşları oluyor,sevk ediyoruz. Akabinde de mamografi cihazlarımızda el ile ya da palpasyon ile tespit edilemeyen kitlenin radyolojik olarak tanınmasına yönelik bir yöntem mamografi. Buna yönelik çalışmalarımız olabiliyor. Üçüncüsü de rahim ağzı yani serviks kanserine yönelik rahim ağzından aldığımız sürüntü örneğinin Ankara´daki merkez labaratuarına gönderilip HPV/DNA dediğimiz HPV virüsünün DNA´sına bakılarak hem tiplendirme hem de tanı aşamasına da yapılan testlerimiz mevcut.
S.erdoğan : Yaptığınız taramalar sonucu halkı nasıl yönlendiriyorsunuz?
YILMAZ: Pozitif ve negatif şeklinde bu tarama sonuçlarında bir eldelerimiz oluyor. Örnek verecek olursak Şubat 2016´dan itibaren mamografi ve elle muayene sonucundan 2697 kadına teşhis ve tanı yöntemine ilişkin olarak bir çalşmamız olmuş. Bunların 166´sında pozitif bulgu dediğimiz gerek elle muayenede gerekse mamografik tetkiklerinde şüpheli lezyon tespit etmişiz. Bununla ilgili Eğitim ve Araştırma Hastanesine sevk formuyla ve ayrıntılı notlarımızla birlikte sevk ediyoruz. Diğer bir tarama yöntemimiz olan gaita da gizli kana yöneliklte 3091 kişiye biz tarama yapmışız ve 10 tane gaita da gizli kan tespit etmişiz. Yalnız şöyle de bir yanlış algı oluşmasın, gaita da gizli kan pozitifliği örnek veriyorum mutlaka kolon kanseri bulunduğu şeklinde değerlendirmemek lazım. Gaita da gizli kan pozitifliğinde birçok neden olabilir. Bunların başında hemoroid dediğimiz bir hastalık var. Polipler yapabiliyor veya ülser gibi semptomlar yapabiliyor. Biz bu 10 tane pozitif vakayıda genel cerrahi servislerine, poliklinklerine ilgili branşlara sevk ediyoruz. Diğer tarama programımız olan serviks tarama programına yönelikte 2840 kadınımıza bu program uygulanmış ve 86 tane pozitif vakayla karşılaşmışız. Serviks kanseri kadınlarda çok sık görülen kanserlerin başında geliyor. Her yıl dünya genelinde 500bin kadın serviks kanserine yakalanıyor ve bunlarında yaklaşık yarısı, 250bin kişiyi kaybediyoruz. Bu 86 vakayı da biz kadın doğum poliklinklerine ileri tetkik ve tanı amacıyla yönlendiriyoruz.
Ketem Sorumlu Hekimi Tuğba Karauz,´da Ketem´in kuruluşundan bugüne çalıştığını belirterek birimin faaliyet alanlarını bizlere tanıttı.
Burası mamografi odamız. Burada hastalar geldiğinde bu sedyede meme muayanesini yapıyoruz. Ardından eğer smear i varsa hastanın, yaş grubu uyuyorsa 40-69 yaş arası bayanlarda tarama yapıyoruz. Eğer yaş grubu uyuyorsa yan tarafta smear alma odasına geçiyoruz.
Burası smear odamız. Burada 30-65 yaş arası bayanlardan smear alarak rahim ağzı kanseri var mı yok mu diye, smear in yanında HPV/DNA denilen serviks kanserine %90 oranında yol açan bir virüs var ona da bakıyoruz sadece smear değil yani. İkisinin taraması bu odada alındıktan sonra Ankara´ya gönderiliyor, orada değerlendiriliyor.
Burası mamografi odası. Meme muayenesi yapılan hastamız daha sonra buraya mamografi çekinmeye gelmekte. Eskiden mamografi cihazlarında insanların çok canı yandığı için mamografi çekinmekten çekiniyodu hastalarımız. Şimdiki cihazlarımız son teknoloji ile üretildiği için hastalar sıkıntı yaşamamakta. Bütün bu taramalarımız ücretsiz olup devlet tarafından karşılanmaktadır. Burası açılalı 7 ay oldu. Türkiye´de 2005 yılında açılmaya başladı Ketem´ler. 7aydır yoğun bir şekilde yoğun bir talep alarak çalışıyoruz. Fevzi Çakmak Sağlık Ocağı´nda hizmet vermekteyiz.
Buarası kayıt odamız. Burada bigisayardan girişleri yapılıyor hastaların, dosyaları dolduruluyor daha sonra muayane odalarına geçiliyor.
S.ERDOĞAN: Kayseri´de bunun gibi başka kurumlarınız var mı?
KARAUZ: Var evet. Daha önce açılan iki Ketem daha mevcut. Biz üçüncü Ketem olarak hizmet vermekteyiz. Yalnız burası Kocasinan Toplum Sağlığı Merkezi´ne bağlı bir Ketem. Hastalar bütün ilçelerden hatta şehir dışından bile gelip bu hizmetten yararlanabilir.
S.ERDOĞAN: Vatandaşlar buraya geldikleri zaman bekleme gibi bir durum söz konusu mu yoksa aynı gün muayene olabiliyorlar mı?
KARAUZ: Aynı gün muayene olabiliyorlar. İsteyen hastalarımıza randevu verebiliyoruz. Onun dışında bekleme süreci çok uzun değil hasta yoğunluğuna bağlı ama aynı gün içerisinde en fazla yarım saat bir saat içinde hastalarımıza dönüş yapıyoruz.
Bunun haricinde hastalarımızın en çok çekindiği şeylerden biri de erkek çalışan oluyor mu? O konuda tereddütleri oluyor. Burada çalışan bütün ekibimizdeki kişiler bayan o yüzden rahatlıkla muayene ya da tarama yaptırmaya gelebilirler.
