Genç Türkiye Cumhuriyeti`nin şekillenmesinde çok büyük rol üslenen Köy Enstitüleri 75. yaşına basmaya hazırlanırken Pınarbaşı ilçesi Pazarören kasabasınada 17 Nisan 1940 yılında kurulan ve eğitim ordumuza binlerce nefer yetiştiren Pazarören Köy Enstitüsü Binası kaderine terk edilmiş durumda... Diğer bir deyimle Pazarören kasabasında bir tarih yok oluyor... Bizde bu hazin tabloyu gözler önüne sermek ve bu vefasızlığa dur diyecek hamiyetperver vatandaşların konuya dikkatini çekmek üzere Pazarören kasabasına gidip acı sonu görüntüledik: İşte haber ekibimizin Pazarören Köy Enstitisü`nden izlenimleri...
Dünyanın bir çok yerinde tarihi eserler çok iyi koruma altına alınırken Pınarbaşı Pazarören Mahlesindeki köy enstitüsü 75.yıldönümünde göz göre göre yok olmaya terk edilmiş. Yetiştirdiği binlerce öğretmenle eğitim ordumuza yıllarca katkı veren bu tarihiş mekan harebe haline gelmiş ve kaderine terk edilmiş...
Ve bu gün Pazarören Köy Enstitüsü'nün yegane ziyaretçileri sokak köpekleri
Pınarbaşı Pazarören Kasabasında ya da yeni hali ile Mahlesindeki Köy Enstitüsi İlkokullara öğretmen yetiştirmek üzere 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı Kanun ile açılmış ve çok uzun yıllar binlerce öğretmen yetiştirerek yurdun dört bir yanına uğulamıştır.
Köy Ensititüsü yıllar sonra siyasi propaganda haline dönüşmesi ve önceleri yaratıcılığın ön plana çıktığı eğitim anlayışının yerine giderek geleneksel, ezberci eğitimin yerleştiği öğretmen okullarına dönüşmesi sonucu 1954`te kapanmıştır.
Kayseri eski Halk Merkezi Müdürü İsmail Şimşek, Kay tv haber merkezi ekibine rehberlik yapıp Pazarören Köy Enstitüsünün 74. Yıldönümündeyaşadığı vefazılığı kamuoyuna aktarmada katkı sağladı...
Pınarbaşı Pazarören Mahlesindeki Köy Enstitüsi, Kayseri Kültür ve tabiat Varlıklarını koruma Kurulunun 5/5/2000 tarih ve 2576 sayılı kararı ile 96 dönümlük okul alanı koruma altına alınmış, toplam 26 binadan 18'i ana bina, kızlar yatakhanesi, Gülcemal Yatakhanesi, tuvaletler, fırın, çamaşırhane, hamam, garajlar, öğretmenler lokali, demirhane , marangozhane , spor salonu, sinema salonu, kalorifer binası, jenatratör binası, 3 adet lojman tescillenmiş. Ancak geçen zaman içinde her hangi bir onarım yada tadilat çalışması yürütülmediği için çürümeye yüz tutmuştu.
Okul alanı ile ilgili hazırlanan; yıkılmış binaların yeniden yapılmasını da içeren, tarihi dokuyu canlandırıp koruyacak şekilde modern bir proje 2011'de Kültür ve Tabiat Varlıklarını koruma üst kurulundan geçmiş ancak yüksek maliyetten dolayı proje uygulanamış. Bu binalardan sinema salonu yaz mevsimlerinde kullanılabiliyormuş. Diğer eski binalar , özellikle kış mevsiminde yağışlardan dolayı çürümeye yüz tutmuş. Bu binaların dışında yönetim binası, derslik binası ve pansiyon binası eğitim hizmetinde kullanılıyor. Öğrencilerin barınma ihtiyaçları doğrultusunda onarımlar her yıl yapılmakla birlikte 1971'de yapılan binalardan onarım ihtiyacı bitmemiş. Halen, derslik binasının 1. Katında Pazarörn Çok Programlı Lisesi ile birlikte , Mimar Sinan Anadolu Öğretmen Lisesi olarak okul eğitim-öğretime devam ediyor.
1997'de okulun il merkezine taşınması gündeme gelmiş, ancak mezunların ve yöre halkının itirazlarından dolayı taşınmaktan vazgeçilmiş. Bundan sonra da zaman zaman okulun kapanması, üniversiteye devredilerek fakülte açılması gibi konular gündeme gelse de henüz bir gelişme olmamış. En son, Pazarören Lisesinin Tarım Meslek Lisesine dönüştürülmesi düşünülse de Çok Programlı Lisesine dönüştürülmüş.
Okulun, Öğretmen Liseleri mezunlarına eğitim fakültelerine girişte verilen ek puanın kaldırılmasından sonra tercih edilmediğinden giriş puanı düşmüş, Halen 9. Ve 10 sınıf öğrencileri okula düşük puanla gelen öğrencilermiş. Okulu tek tercih sebebi; yatılı olmasından kaynaklanıyormuş. Maddı durumu iyi olmayan vatandaşların çocuklarının eğitimleri için olumlu katkıları olsa da okulun eski popülaritesini kaybettiği görülmektedir.
Pınarbaşı Pazarören Mahallesi sakinlerinden Mehmet Kosul, okulun öğretmen okulundan liseye dönüşmesi bu halkın zararına olduğunu belirterek, Eskiden kiralık evler bulunamazken şuanda evler bomboş. Köyden Göç başladı.Okulun çiftliği vardı .Halk ordan faydalanıyordu. Bunlar kapandı.sözleri ile yaşanan yok oluşu dile getirdi...
Bir diğer mahalle sakini İsmail Özçelik ise, okula el atılması gerektiğini belirterek, Bizim çocuklarımız daha rahat edeceklerini düşünüyorum. Burda iş sahası daha geniş. Daha önce su ürünleri fakültesi açılacaktı. Geldiler zemin etüdü atıldı. Sonradan kimler tarafından vazgeçildiyse vazgeçildi. Halk olarak çok üzgünüz. Yetkili bir kişinin el atıp buranın düzeltilmesini istiyoruz. İfadelerini kullandı.