Ticaret Bakanlığı, 2024 yılına ilişkin reklamların denetimi, tüketici hakları, aldatıcı ticari uygulamalar ve sektörel düzenlemeleri içeren "Reklam Kurulu Raporu"nu yayımladı.

"Karanlık ticari tasarımlar", çoğunlukla internet arayüzlerinde bulunan ve tüketicilerin çıkarına uygun olmayan seçimlere yönlendiren, aldatan veya manipüle eden uygulamalar olarak tanımlanıyor.

Dijital pazarların yükselişiyle söz konusu tasarımlar Kurulun radarına girerken, bu konunun tüketicilerin ekonomik davranışını bozacak nitelikler taşıdığı tespit edildi.

Falcı, medyum, astrolog ile yasa dışı bahis ve kumar oyunlarının reklamları da yasaklanan tanıtımlar arasında yer almaya devam ediyor.

Reklam Kurulunda görüşülen dosyalar sektör bazında ele alındığında, 2024'te karanlık ticari tasarımlar, indirimli satışlar, reklamı yasak olan hizmetler gibi şikayet konularının ağırlıklı olduğu "diğer mal ve hizmetler" sektörü ilk sırada yer aldı.

Bu kapsamda, sektöre yönelik 533 dosyada aykırılık tespit edilirken, bunların 345'ine reklamı durdurma, 188'ine de idari para ve durdurma cezası uygulandı. Böylece, "diğer mal ve hizmetler" sektörü kapsamında incelenen aykırı reklamlara 92,4 milyon lira idari para cezası kesildi.

Güzellik salonları radarda

Diğer mal ve hizmetler sektörünü, 423 dosya ile sağlık sektörü reklamları takip etti. Ayrıca, Kurul geçen yıl radarına güzellik salonları reklamlarını da alırken, bu kapsamda 87 dosyayı inceledi.

Sağlık sektöründe mevzuata aykırı olduğu belirlenen 236 reklam için durdurma kararı alınırken, 187'si için idari para ve durdurma cezası verilmesi uygun görüldü.

Reklam Kurulu, geçen yıl sağlık sektöründeki aykırı reklamlara 87,8 milyon lira idari para cezası kesilmesini kararlaştırdı.

Gıda sektöründeki reklamlara 38,2 milyon lira ceza

Kurulun, 2024'te gündemini oluşturan ve en yoğun başvuru alan sektörlerinden bir diğeri gıda sektörüne yönelik reklamlar oldu.

Bu sektörde, söz konusu dönemde Kurul gündeminde 100'ü "takviye edici gıda" reklamı olmak üzere, toplam 284 dosya görüşüldü. Bunlardan 253'ü mevzuata aykırı bulunurken, 31 dosyada aykırılık görülmedi.

Gıda sektöründe aykırı olduğu tespit edilen 92 reklama durdurma, 161'ine de ceza uygulanmasını kararlaştıran Kurul, reklamlara 38,2 milyon lira idari para cezası kesti.

İdari para cezası verilen diğer sektörler arasında 17,5 milyon lirayla kozmetik ve temizlik ürünleri, 12,7 milyon lirayla dayanıklı tüketim malları ve teknoloji, 9,2 milyon lirayla iletişim, 5,5 milyon lirayla finansal hizmetler, 4 milyon lirayla tütün ve alkol ile 2,8 milyon lirayla turizm dikkati çekti. Bu dönemde örtülü reklamlar için de 7,1 milyon lira ceza uygulandı.

Öte yandan, yasa dışı bahis ve kumar reklamına da 6 milyon lira ceza kesildi.

Sosyal medyadaki reklamların yaklaşık yüzde 84'ü Instagram'da

Kurul, dijitalleşmenin yaygınlaşmasıyla reklamların yoğunlaştığı başka bir alan olan sosyal medyadaki reklamları da mercek altına aldı.

Bu kapsamda, dijital mecralara ilişkin görüşülen 1917 dosyadan 707'sini sosyal medyadaki reklamlar oluşturdu.

Söz konusu reklamların yaklaşık yüzde 84'ünün Instagram'da yer aldığı belirlenirken, bu mecrada 592 reklam Kurulun gündemine geldi.

Sosyal medyadaki reklamlara bakıldığında Instagram'ı 48 ile Facebook, 46 ile Youtube, 12 ile X, 6 ile TikTok ve 3 ile LinkedIn takip etti.